سیاست‌گذاران خواه در ابعاد ملّی و خواه در ابعاد بخشی و بنگاهی همواره با این عدم قطعیت مواجه هستند که با توجه به منابع محدود در اختیار، چگونه می‌توانند برای رسیدن به اهداف خود و دستیابی به اهداف صنعتی بهتر برنامه‌ریزی کنند. تغییرات سریع بازار، رقابت و فنّاوری صنایع را وا می‌دارد تا به سرعت نسبت به آن تغییرات عکس العمل نشان دهند، در غیر این صورت بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها با توجه به شرایط متغیر آینده ممکن است با شکست مواجه شوند، از این‌رو دستیابی به درک و حس بهتر و دقیق‌تر از آینده می‌تواند ریسک عدم موفقیت در برنامه‌ریزی‌ها را کاهش دهد. یکی از شرایط موفقیت در دنیای پرچالش امروز و کاهش احتمال رویارویی با شکست در صورت وقوع آینده‌های محتمل، توانایی طراحی برنامه‌ها و راهبردهای انعطاف‌پذیر برای آینده است. به منظور تحقق صحیح اهداف و راهبردهای در سطح ملّی یا بخشی عوامل مدیریت صحیح، انعطاف‌پذیری فعالیت‌های علمی به منظور بهبود جریان اطلاعات و کمتر در معرض ریسک قرارگرفتن، حائز اهمیت بسیار می‌باشد. از این رو پرداختن به علم آینده‌پژوهی و استفاده از ابزارهای آن اخذ تصمیم‌های درست و به موقع و جلوگیری از غافلگیر شدن سازمان‌ها در مواجهه با وقایع آینده، بسیار سودمند و مهم خواهد بود. در کشورمان ایران، پس از قریب به شصت سال برنامه‌ریزی‌های بلندمدت توسعه، در اوایل دهه ۱۳۸۰ با بهره‌گیری از مفاهیم و ابزارهای نوین سیاست‌گذاری کلان، تلاش‌هایی برای ترسیم آینده مطلوب کشور صورت پذیرفت که نتیجه آن تدوین و ابلاغ «سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی» است. دستیابی به آرمان‌های مندرج در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، منوط به شناسایی نقاط اصلی عزیمت و تعیین مسیر راه برای تحقق آن اهداف است. از این رو مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به عنوان کانون تفکر وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و بنا به مأموریت خود مبنی بر سیاست‌پژوهی در خصوص علوم و فنّاوری مورد نیاز کشور، از سال ۱۳۸۵ طرحی را با عنوان «پایلوت (راهنمای) آینده‌نگاری مناسب‌ترین فنّاوری‌های ایران ۱۴۰۴» (پامفا) آغاز کرد. پامفا برنامه‌ای راهنما در حوزه آینده‌نگاری است که تلاش دارد نگاهی بلندمدت به آینده علم و فنّاوری در ایران در افق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ بیفکند. هدف اصلی این طرح عبارت است از: «شناسایی آینده‌های بدیل فنّاوری‌ها در ایران و مطلوب‌ها و نامطلوب‌های موجود در آن‌ها». ایده اولیه پامفا در اوایل سال ۱۳۸۵ در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور مطرح شد. اندکی بعد موضوع با برخی از سازمان‌ها و نهادهای مطالعاتی و تحقیقاتی در میان گذارده شد تا طرحی‌فراسازمانی شکل گیرد و اصل مشارکتی‌بودن آینده‌نگاری رعایت گردد. از آن‌جا که برنامه آینده‌نگاری برنامه‌ای سنگین است لازم بود تا شناختی صحیح از محیط سیاست‌گذاری علم و فنّاوری ایران حاصل آید. از این رو تصمیم بر آن شد تا طرح پامفا در چند مرحله تدریجی ادامه یابد. بدین منظور گروهی متشکل از خبرگان و سازمان‌های فعال در این زمینه، با عنوان «کمیته راهبری» در آبان‌ماه همان سال تشکیل شد، تا از سویی راهبردهای کلی طرح را تعیین و از سویی دیگر مشارکت سازمان‌های مختلف در طرح را تسهیل کند. در مرحله اول طرح پامفا، پرسش‌نامه‌های شش حوز برنامه آینده‌نگاری هشتم ژاپن که در سال ۲۰۰۵ میلادی انجام شده بود، انتخاب و با تغییرات اندکی در میان خبرگان توزیع شد تا «محیط سیاست‌گذاری» و «خبرگان مرتبط با هر حوزه» شناسایی شوند. نتایج حاصل از مرحله اول توانست اطلاعات بسیاری را چه در خصوص چارچوب مفهومی و چه در خصوص اجرای طرح در اختیار قرار دهد. فاز اول این طرح بر «نتایج فرایندی» و «رفتار جامعه خبرگان ایرانی» متمركز شده بود. مرحله دوم طرح از آبان‌ماه سال ۱۳۸۶ آغاز و با پوشش پنج حوزه فنّاورانه ذیل و با تأکید بر روش‌های پانل، دلفی و سناریونگاری متمرکز گردید: • الف- فنّاوری اطلاعات و نرم‌افزار • ب- الکترونیک، مخابرات و سخت‌افزار • ج- هوافضا • د- دریا و • ه- فناوری زیستی. در این مرحله تلاش شد تا خبرگانی از سه بخش اصلی ذی‌نفعان جامعه یعنی «بخش سیاست‌گذاری»، «بخش علمی» و «بخش صنعت» در فرایند مشارکت داده شوند تا از تخصص و دانش ضمنی آنان استفاده گردد. تعداد مشارکت‌کنندگان در پانل‌ها حدود ۶۰ نفر، تعداد خبرگانی كه پرسش‌نامه دلفی برای آنان ارسال شد، حدود ۹۰۰ نفر و تعداد افراد مشارکت‌کننده در کارگاه‌های سناریونگاری حدود ۷۵ نفر بود. در انتهای این مرحله برای هر یک از پانل‌ها مجموعه‌ای از سناریوها تهیه شد که در هر یک از سناریوها، وضعیت آینده ایران تا سال ۱۴۰۴ در آن حوزه تشریح گشت. هدف از اجرای این مرحله گردآوری دانش نهفته متخصصان و صاحب‌نظران ملّی بود و امید آن می‌رفت که با پاسخگویی بیش از یک هزار تن از اندیشمندان در سراسر کشور، مجموعه‌ای از دانش ملّی و راهبردی برای اجماع صاحب‌نظران در این عرصه مهم فراهم آید. همچنان که اشاره شد در مرحله دوم طرح بر فنّاوری‌های عمده و همچنین نتایج برآمده از آینده نگاری تمركز شد. در این مرحله به غیر از مركز صنایع نوین كه به همراه مركز تحقیقات سیاست علمی كشور، حامی مالی طرح بودند، سازمان‌های دیگری نیز به لحاظ علمی به یاری طرح شتافتند آن‌ها عبارتند از: معاونت پژوهشی و معاونت فنّاوری وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، مؤسسه تحقیقات دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مؤسسه مطالعات بین‌الملی انرژی وزارت نفت، مرکز تحقیقات مخابرات وزارت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، پژوهشکده جهاد کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، مركز آینده پژوهی صنایع دفاع، شركت متن (مركز تحقیقات نیرو) و سازمان فضایی کشور.
