دستیابی به آرمان‌های مندرج در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، منوط به شناسایی نقاط اصلی عزیمت و تعیین مسیر راه برای تحقق آن اهداف است. از این رو مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به عنوان کانون تفکر وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و بنا به مأموریت خود مبنی بر سیاست‌پژوهی در خصوص شناسایی حوزه‌های علم و فنّاوری مورد نیاز کشور، از سال ۱۳۸۵ طرحی را با عنوان «پایلوت آینده‌نگاری مناسب‌ترین فنّاوری‌های ایران ۱۴۰۴» (پامفا) آغاز کرد. پامفا عنوان نخستین طرح راهنمای آینده‌نگاری است که تلاش دارد نگاهی بلندمدت به آینده علم و فنّاوری در ایران در افق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ بیفکند. هدف اصلی این پروژه عبارت بوده است از: «شناسایی آینده‌های بدیل فنّاوری‌ها در ایران و مطلوب‌ها و نامطلوب‌های موجود در آن‌ها». بذر اولیه پامفا در ابتدای سال ۱۳۸۵ در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور کاشته شد و پس از آن موضوع با تعدادی از سازمان‌هایی که مطالعات یا پروژهش‌هایی را در این زمینه انجام داده بودند در میان گذارده شد تا طرحی‌فراسازمانی شکل گیرد و اصل مشارکتی‌بودن فرایند آینده‌نگاری مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر به دلیل اهمیت و سنگینی برنامه آینده‌نگاری، لازم بود تا درک درستی نیز از محیط سیاست‌گذاری علم و فنّاوری ایران پدید آید، از این رو تصمیم بر آن شد تا طرح پامفا در چند مرحله اجرا شود و به تدریج تکامل یابد. بدین منظور گروهی متشکل از خبرگان و سازمان‌های فعال در این زمینه، تحت عنوان «کمیته راهبری» در آبان‌ماه همان سال تشکیل شد، تا از سویی راهبردهای کلی طرح را تعیین و از سویی دیگر مشارکت سازمان‌های مختلف در طرح را تسهیل کند. در مرحله اول طرح پامفا، پرسش‌نامه‌های شش حوزه برنامه آینده‌نگاری هشتم ژاپن (دوره هشتم مربوط به سال ۲۰۰۵ میلادی) انتخاب و با تغییرات اندکی در میان خبرگان توزیع شد تا محیط سیاست‌گذاری و خبرگان شناسایی شود. به تعبیر دیگر مرحله اول این طرح به شناسایی فرایند اجرایی و رفتار جامعه‌خبرگان ایران متمرکز شده بود. نتایج ارزنده حاصل از مرحله اول طرح توانست اطلاعات بسیاری را چه درباره چارچوب مفهومی و چه درباره شیوه اجرای طرح در اختیار قرار دهد. مرحله دوم طرح پامفا، که از آبان‌ماه سال ۱۳۸۶ آغاز شد، با پوشش دادن پنج حوزه مختلف ذیل در قالب پنج پانل، بر استفاده از روش‌های پانل، دلفی و سناریونگاری متمرکز گردید: • مخابرات، الکترونیک و سخت‌افزار، • هوافضا، • دریا، • فناوری اطلاعات و نرم‌افزار، • فناوری زیستی در این مرحله تلاش شد تا خبرگانی از سه بخش اصلی ذی‌نفعان جامعه یعنی بخش سیاست‌گذاری، بخش علمی و دانشگاهی و بخش صنعت در فرایند اجرایی طرح مشارکت داده شوند تا از تخصص و دانش ضمنی آنان استفاده گردد. تعداد مشارکت‌کنندگان در پانل‌ها حدود شصت نفر، تعداد خبرگانی كه پرسش‌نامه دلفی برای آنان ارسال شد، حدود نهصد نفر و تعداد افراد مشارکت‌کننده در کارگاه‌های سناریونگاری در حدود هفتادوپنج نفر بود. در انتهای این مرحله برای هر یک از پانل‌ها مجموعه‌ای از سناریوها تهیه شد و در هر یک از سناریوها، وضعیت آینده‌ی ایران تا سال ۱۴۰۴ خورشیدی در آن حوزه تشریح گشت. هدف از اجرای این مرحله گردآوری دانش نهفته متخصصان و صاحب‌نظران ملی بود و امید آن می‌رفت که با پاسخگویی بیش از یک هزار تن از اندیشمندان در سراسر کشور، مجموعه‌ای از دانش ملی و راهبردی برای اجماع صاحب‌نظران در این عرصه مهم فراهم آید. در مرحله دوم این طرح بر فنّاوری‌های عمده و همچنین نتایج برآمده از آینده نگاری تمركز شد. در این مرحله به جز مركز تحقیقات سیاست علمی كشور، که مشورت اصلی و حمایت مالی طرح را عهده‌دار بود، نهاد‌های دیگری نیز به لحاظ علمی و معنوی همكاری داشتند، این مراكز عبارت بودند از: • معاونت پژوهشی و معاونت فنّاوری وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری • مركز صنایع نوین وزارت صنایع و معادن • مؤسسه تحقیقات دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح • مؤسسة مطالعات بین‌الملی انرژی وزارت نفت • مرکز تحقیقات مخابرات وزارت فنّاوری اطلاعات • پژوهشکده جهاد کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی • مركز آینده پژوهی صنایع دفاع • شركت متن (مركز تکنولوژی نیرو) • سازمان فضایی کشور. برای مطالعه بیشتر لطفا به فایل کتاب مراجعه کنید.
